Διάβρωση εδάφους, αλλαγή ροής των υδάτινων οδών, απώλεια φυσικής προστασίας από κύματα και κίνδυνος πρόκλησης πλημμυρών, απώλεια οικοτόπων, συρρίκνωση βιοποικιλότητας… ποικίλες και σοβαρές είναι οι επιπτώσεις από την εξόρυξη άμμου σε ποταμούς, λίμνες και θαλάσσιες περιοχές.
Σύμφωνα με παλαιότερη έκθεση του Περιβαλλοντικού Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών (UNEP), η ζήτηση για άμμο που προορίζεται για την κατασκευή οικοδομικών υλικών έχει τριπλασιαστεί τις τελευταίες δύο δεκαετίες, αγγίζοντας τα 50 δισ. τόνους ετησίως.
Η αστικοποίηση και οι ανάγκες στέγασης έχουν εντατικοποιήσει την εξόρυξη άμμου, σε τέτοιο βαθμό που η φυσική ανανέωσή της αποδεικνύεται δύσκολη. Δεν είναι τυχαίο ότι κατατάσσεται δεύτερη στη λίστα με τους φυσικούς πόρους με τη μεγαλύτερη εκμετάλλευση έπειτα από το νερό.
Ο όγκος άμμου που χρησιμοποιείται κάθε χρόνο είναι αρκετός, τονίζει το UNEP, για την ανέγερση τείχους γύρω από τον Ισημερινό ύψους και πλάτους 27 μέτρων.
Όπως αναφέρει το Πανεπιστήμιο Γέιλ, περίπου το 60% της παγκόσμιας χρήσης άμμου σημειώνεται στην Κίνα, η οποία εκτιμάται ότι θα καταναλώσει μεγαλύτερη ποσότητα σε διάστημα τριών ετών από όση κατανάλωσαν οι ΗΠΑ σε ολόκληρο τον 20ο αιώνα.
Τη στιγμή, δε, που η άμμος δεν είναι ίδια σε όλα τα σημεία, η εξόρυξή της σε λίμνες αποδεικνύεται πιο χρήσιμη και παράλληλα πιο επιβλαβής για το οικοσύστημα. Αναλυτικότερα, η άμμος από την έρημο είναι ακατάλληλη, εξαιτίας των κόκκων της, για την παρασκευή σκυροδέματος. Αντίστοιχα, η θαλάσσια άμμος απαιτεί ειδική επεξεργασία, ώστε να αποφευχθεί η διάβρωση του μετάλλου από το αλάτι. Οι παράγοντες αυτοί, καθιστούν καταλληλότερη την άμμο από ποταμούς και λίμνες, με καταστροφικές επιπτώσεις για τη φύση
Η αυξανόμενη πρακτική της βυθοκόρησης ιζημάτων έχει προκαλέσει ανησυχία στους ειδικούς, με μελέτες να εστιάζουν στους κινδύνους που συνδέονται με αυτήν.
Παλαιότερη έρευνα είχε αναδείξει την απειλή για τα ενδιαιτήματα ειδών, καθώς και τις αλυσιδωτές συνέπειες για τον άνθρωπο, όπως το αδιέξοδο σε τοπικές οικονομίες.
Σε μία προσπάθεια να ρυθμιστεί η δραστηριότητα και να καθοριστεί ένα πλαίσιο ώστε να αποτραπεί η παράνομη εξόρυξη με ακόμα πιο δραματικές επιπτώσεις, δημιουργήθηκε η Marine Sand Watch, με πρωτοβουλία του UNEP, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο της Γενεύης και με τη χρηματοδότηση από την Ελβετική Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Περιβάλλοντος. Με τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης, εντοπίζονται και παρακολουθούνται οι δραστηριότητες βυθοκόρησης άμμου, αργίλου, χαλικιού και βράχων στο θαλάσσιο περιβάλλον του κόσμου.
Ταυτόχρονα, το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ ζητά, μεταξύ άλλων, υπεύθυνη διαχείριση και την καθιέρωση ενός διεθνούς προτύπου για την εξόρυξη άμμου στο θαλάσσιο περιβάλλον.
Την ανησυχία της για τις διαστάσεις του φαινομένου εκφράζει διεθνής επιστημονική ομάδα με έκθεσή της στο One Earth στην οποία αναλύεται το πρόβλημα της βυθοκόρησης και ζητείται η λήψη μέτρων για την οικολογική αποκατάσταση και αναστροφή της απώλειας της βιοποικιλότητας.
Όπως αναφέρουν οι ερευνητές, η διάβρωση των ακτών επιταχύνεται όταν τα ιζήματα απομακρύνονται, απειλώντας τις κοινότητες από την άνοδο της στάθμης των θαλασσών και τα κύματα
